AZ
RU
Türkiyənin "Al-Jazeera" jurnalisti: “Bəşəri və kateqorial kriteriyalardan əsla uzaqlaşmamalıyıq”/MÜSAHİBƏ
Al-Jazeera kanalı Türkiyə bürosunun əməkdaşı Yılmaz Akıncı “Peşimdeki melek” adlı xatirələr kitabının işıq üzü görməsindən sonra Turan-ın suallarını cavablandırıb
* * *
- Jurnalistika məşəqqətli işdir. Bunu bildiyiniz halda televiziya jurnalisti oldunuz, yoxsa taleyin yazısından qaçmaq mümkün deyildi?
- Həmişə həqiqətin dalınca gedib insanlara düz xəbər və məlumatlar verməyə çalışmışam. Uşaqlıqdan xəyalım vardı. Təkcə jurnalistika vasitəsilə yox, müxtəlif sahələrdə həqiqətin dalınca getməyi həyat prinsipim saydım.
Ancaq həyat məni bu sahəyə yönəltdi və mən də yazdığım yazılarla, çəkdiyim sənədli filmlərlə, hazırladığım televiziya proqramlarıyla ideallarımı həyata keçirməyə çalışdım.
- Türkiyədə medianın gəldiyi yerdən razısınızmı? Dünyanın ən mühüm 3 televiziya kanalından birində işləyirsiniz, sizin müşahidə etmə imkanınız daha çoxdur.
- Şübhəsiz ki, Türkiyədə yaxşı jurnalistlər var. Ancaq digər tərəfdən baxanda adına “jurnalistika” deyilən, ancaq jurnalistikanın naturasına uyğun şəkildə görülməyən işlər də var.
Bunu da deməyim lazımdır. Hazırda Türkiyədə xəbərlə şəxsi şərhləri bir-birinə qarışdırırlar. Xüsusilə, ekranlarda xəbərlərə baxanda bunların xəbərdən çox şəxsi fikirlər olduğunu görürəm.
Halbuki, xəbəri ən predmetiv şəkildə hazırlayıb tamaşaçıya və ya oxucuya təqdim etmək lazımdır.
Təəssüf ki, jurnalistlər özlərini xəbərin içinə qoyaraq hiss və duyğularını ifadə edib oxucuya-tamaşaçıya təqdim edirlər.
Bu, tamamilə səhvdir. Xəbəri ən yalın şəkildə təqdim etmək jurnalistin birinci vəzifəsidir. Türkiyədə işlərin bu məcraya yönəlməsini istəyirəm.
- Niyə işlər bu hala gəldi? Qabaqlar, məsələn, Mehmet Ali Birandın proqramlarını hamı səbrsizliklıə gözləyərdi, Uğur Dündar, Ali Kırca vardı. Ölən öldü, qalanları ekranlardan uzaqlaşdırdılar. Bunun səbəbi nədir?
- Təəssüf ki, trend haraya tərəfdirsə, jurnalistika da o istiqamətə yönəlir.
- Trendi kim müəyyənləşdirir: iqtidarlar, siyasətçilər, media qurumlarının sahibləri?
- Ümumi şəkildə baxanda görürük ki, trendi əldəki güc-qüvvə müəyyənləşdirir. Güc-qüvvə də iqtidarın əlindədir. Təbii ki, iqtidarlar öz qaydalarını qoymaq istəyərlər.
Ancaq medianın günahı da əsla az deyil. Məsələn, qabaqlar Turqut Özalın xanımı Semra Özalın geyimləri dəbdəydi, medianın dilindən düşmürdü.
İndiki iqtidar da uzun müddətdən bəri Ərdoğanın əlində olduğuna görə müasir trendi də onlar müəyyənləşdirirlər. Trendlər medianı bu qədər öz ağuşuna ala bilirsə, çox acınacaqlı bir haldır.
- Qərbdə belə trendlər olurmu?
- Bu gün dünyanın bir çox ölkəsində eyni şeyləri görə bilirik. Məsələn, İsrailə baxın. Hökumət özünə yaxın bildiyi medianı gücləndirməyə çalışarkən digərlərini suçlu, terrorçu elan etməkdən çəkinmir.
- Bu durumda media ölmürmü? Çünki mühitin azad olmadığı yerdə media da ola bilməz. Mətbuat inkişafın və sivilizasiyanın tələbi kimi meydana çıxıbsa, azad olmayan media bəri başdan ölü deyilmi?
- Üçüncü göz aradan qalxanda fəlakətlər başlayır. Azad mediadan məlumat alan bütün toplumlar inkişaf edirlər. Azad olmayan medianı təqib etmək dezinformasiyalardan, böhtanlardan, şayiələrdən qidalanmaq deməkdir. Söz və ifadə azadlığının məhv edilməsi dünyanın ölümünə bərabərdir.
- Jurnalistika sahəsində 20 ildən çox fəaliyyət göstərəndən sonra xatirələrinizi yazdınız. Əminəm ki, bu, ilk kitabınız olmayacaq. Bu 20 illik mərhələdə yadınızda ən çox hansı hadisələr qaldı, kimlərdən müsahibələr ala bildiniz?
- Çox hadisə var. Bəzən üstümə silah tuşlayıblar. Çox təhlükəli yerlərə mühafizəçi olmadan niyə getidiyimi hələ də anlaya bilməyib bunu peşəmə olan sevgimə bağlayıram.
2003-cü ildə İraqın Mosul vilayətinin çöllük zonasında raketlər atılırdı. Oranı tez tərk etməyimiz lazım idi. O vaxt ABC televiziya kanalında işləyirdim. Ancaq canlı yayımda xəbərləri verməyə davam etdik. Suriyada toplardan atış açılanda yerimdən tərpənmədiyimi xatırlayıram.
Çarpaz atəşlərin altında qaldığımız vaxtlar oldu. Gərəksiz risklər etdiyim anlar olmuşdu. Mərhum Bülent Ecevitdən müsahibə almağımı xatırlayıram.
Çox gənc olduğuma görə heç vaxt unutmuram. Hikmət Çətin parlament sədri ikən ondan müsahibə almışdım. Mərhum Rauf Denktaşı Reuters agentliyi üçün danışdırmışdım.
Rusiyanın Ukraynaya hücumundan bir neçə gün sonra Ukraynaya getmişdim, Azərbaycanın 44 günlük əməliyyatlarından sonra Bakıya, oradan Qarabağa getmişdim. Hər yerdə jurnalistikanın bəşəri və kateqorial prinsiplərini yerinə yetirərək çalışdığıma inanıram.
Xüsusilə, Ukraynada ikən hər şeyi canlı şəkildə gözümlə görmüşdüm. 30 il sonra Şuşaya gedən bəzi azərbaycanlı vətəndaşların duyğularına şahid oldum.
Onların və mənim yaşadığım hisslər ruhuma həkk olub. Kiyevin 40 günlük mühasirədən çıxmasından sonra insanların gözlərində gördüyüm parıltını əsla unutmaram.
- Yeni kitabınızı gələcəkdəki 20 illik təcrübənizdən sonra yazacaqsınız, yoxsa daha tez?
- Ruh xəstəlikləri xəstəxanasında cərəyan edən bir romanın üzərində işləyirəm. Mənə görə, cəmiyyətdən kənarlaşdırılan adamların bir hissəsi dərin zəkaya sahib olurlar.
Onların həyatı mənə maraqlı gəlir. Onların dünyanı necə gördüklərinə dair müşahidələrimi yazıram. Bu il bitirib çap etdirməyi planlaşdırıram.
Digər xəbərlər
Tarix: 04-01-2024 17:17 | Bölmə: Müsahibə | Baxış: 84
Al-Jazeera kanalı Türkiyə bürosunun əməkdaşı Yılmaz Akıncı “Peşimdeki melek” adlı xatirələr kitabının işıq üzü görməsindən sonra Turan-ın suallarını cavablandırıb
* * *
- Jurnalistika məşəqqətli işdir. Bunu bildiyiniz halda televiziya jurnalisti oldunuz, yoxsa taleyin yazısından qaçmaq mümkün deyildi?
- Həmişə həqiqətin dalınca gedib insanlara düz xəbər və məlumatlar verməyə çalışmışam. Uşaqlıqdan xəyalım vardı. Təkcə jurnalistika vasitəsilə yox, müxtəlif sahələrdə həqiqətin dalınca getməyi həyat prinsipim saydım.
Ancaq həyat məni bu sahəyə yönəltdi və mən də yazdığım yazılarla, çəkdiyim sənədli filmlərlə, hazırladığım televiziya proqramlarıyla ideallarımı həyata keçirməyə çalışdım.
- Türkiyədə medianın gəldiyi yerdən razısınızmı? Dünyanın ən mühüm 3 televiziya kanalından birində işləyirsiniz, sizin müşahidə etmə imkanınız daha çoxdur.
- Şübhəsiz ki, Türkiyədə yaxşı jurnalistlər var. Ancaq digər tərəfdən baxanda adına “jurnalistika” deyilən, ancaq jurnalistikanın naturasına uyğun şəkildə görülməyən işlər də var.
Bunu da deməyim lazımdır. Hazırda Türkiyədə xəbərlə şəxsi şərhləri bir-birinə qarışdırırlar. Xüsusilə, ekranlarda xəbərlərə baxanda bunların xəbərdən çox şəxsi fikirlər olduğunu görürəm.
Halbuki, xəbəri ən predmetiv şəkildə hazırlayıb tamaşaçıya və ya oxucuya təqdim etmək lazımdır.
Təəssüf ki, jurnalistlər özlərini xəbərin içinə qoyaraq hiss və duyğularını ifadə edib oxucuya-tamaşaçıya təqdim edirlər.
Bu, tamamilə səhvdir. Xəbəri ən yalın şəkildə təqdim etmək jurnalistin birinci vəzifəsidir. Türkiyədə işlərin bu məcraya yönəlməsini istəyirəm.
- Niyə işlər bu hala gəldi? Qabaqlar, məsələn, Mehmet Ali Birandın proqramlarını hamı səbrsizliklıə gözləyərdi, Uğur Dündar, Ali Kırca vardı. Ölən öldü, qalanları ekranlardan uzaqlaşdırdılar. Bunun səbəbi nədir?
- Təəssüf ki, trend haraya tərəfdirsə, jurnalistika da o istiqamətə yönəlir.
- Trendi kim müəyyənləşdirir: iqtidarlar, siyasətçilər, media qurumlarının sahibləri?
- Ümumi şəkildə baxanda görürük ki, trendi əldəki güc-qüvvə müəyyənləşdirir. Güc-qüvvə də iqtidarın əlindədir. Təbii ki, iqtidarlar öz qaydalarını qoymaq istəyərlər.
Ancaq medianın günahı da əsla az deyil. Məsələn, qabaqlar Turqut Özalın xanımı Semra Özalın geyimləri dəbdəydi, medianın dilindən düşmürdü.
İndiki iqtidar da uzun müddətdən bəri Ərdoğanın əlində olduğuna görə müasir trendi də onlar müəyyənləşdirirlər. Trendlər medianı bu qədər öz ağuşuna ala bilirsə, çox acınacaqlı bir haldır.
- Qərbdə belə trendlər olurmu?
- Bu gün dünyanın bir çox ölkəsində eyni şeyləri görə bilirik. Məsələn, İsrailə baxın. Hökumət özünə yaxın bildiyi medianı gücləndirməyə çalışarkən digərlərini suçlu, terrorçu elan etməkdən çəkinmir.
- Bu durumda media ölmürmü? Çünki mühitin azad olmadığı yerdə media da ola bilməz. Mətbuat inkişafın və sivilizasiyanın tələbi kimi meydana çıxıbsa, azad olmayan media bəri başdan ölü deyilmi?
- Üçüncü göz aradan qalxanda fəlakətlər başlayır. Azad mediadan məlumat alan bütün toplumlar inkişaf edirlər. Azad olmayan medianı təqib etmək dezinformasiyalardan, böhtanlardan, şayiələrdən qidalanmaq deməkdir. Söz və ifadə azadlığının məhv edilməsi dünyanın ölümünə bərabərdir.
- Jurnalistika sahəsində 20 ildən çox fəaliyyət göstərəndən sonra xatirələrinizi yazdınız. Əminəm ki, bu, ilk kitabınız olmayacaq. Bu 20 illik mərhələdə yadınızda ən çox hansı hadisələr qaldı, kimlərdən müsahibələr ala bildiniz?
- Çox hadisə var. Bəzən üstümə silah tuşlayıblar. Çox təhlükəli yerlərə mühafizəçi olmadan niyə getidiyimi hələ də anlaya bilməyib bunu peşəmə olan sevgimə bağlayıram.
2003-cü ildə İraqın Mosul vilayətinin çöllük zonasında raketlər atılırdı. Oranı tez tərk etməyimiz lazım idi. O vaxt ABC televiziya kanalında işləyirdim. Ancaq canlı yayımda xəbərləri verməyə davam etdik. Suriyada toplardan atış açılanda yerimdən tərpənmədiyimi xatırlayıram.
Çarpaz atəşlərin altında qaldığımız vaxtlar oldu. Gərəksiz risklər etdiyim anlar olmuşdu. Mərhum Bülent Ecevitdən müsahibə almağımı xatırlayıram.
Çox gənc olduğuma görə heç vaxt unutmuram. Hikmət Çətin parlament sədri ikən ondan müsahibə almışdım. Mərhum Rauf Denktaşı Reuters agentliyi üçün danışdırmışdım.
Rusiyanın Ukraynaya hücumundan bir neçə gün sonra Ukraynaya getmişdim, Azərbaycanın 44 günlük əməliyyatlarından sonra Bakıya, oradan Qarabağa getmişdim. Hər yerdə jurnalistikanın bəşəri və kateqorial prinsiplərini yerinə yetirərək çalışdığıma inanıram.
Xüsusilə, Ukraynada ikən hər şeyi canlı şəkildə gözümlə görmüşdüm. 30 il sonra Şuşaya gedən bəzi azərbaycanlı vətəndaşların duyğularına şahid oldum.
Onların və mənim yaşadığım hisslər ruhuma həkk olub. Kiyevin 40 günlük mühasirədən çıxmasından sonra insanların gözlərində gördüyüm parıltını əsla unutmaram.
- Yeni kitabınızı gələcəkdəki 20 illik təcrübənizdən sonra yazacaqsınız, yoxsa daha tez?
- Ruh xəstəlikləri xəstəxanasında cərəyan edən bir romanın üzərində işləyirəm. Mənə görə, cəmiyyətdən kənarlaşdırılan adamların bir hissəsi dərin zəkaya sahib olurlar.
Onların həyatı mənə maraqlı gəlir. Onların dünyanı necə gördüklərinə dair müşahidələrimi yazıram. Bu il bitirib çap etdirməyi planlaşdırıram.
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
30-03-2024, 23:55
XİN 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə bağlı bəyanat yayıb
30-03-2024, 23:50
Ermənistanın “dost”ları kimlərdir? - VİDEO
30-03-2024, 23:45
“RUSİYADA VƏZİYYƏT DRAMATİK DƏRƏCƏDƏ AĞIRDIR...”- “Ölkəni Avropadan ayırmaq böyük fəlakətdir”/Müsahibə
30-03-2024, 21:10
Aİ Türkiyənin aviaşirkətinə onun ərazisi üzərindən uçmağı qadağan etdi
30-03-2024, 21:05
"Crocus City Hall"dakı terror aktında yaralı sayı 695-ə çatıb
30-03-2024, 20:30
Səlcuq sultanlarının DNT analizi üzrə heykəlləri hazırlandı - FOTO
30-03-2024, 20:07
Rusiya ilk dəfə bu bombadan istifadə edib - Böyük dağıdıcı gücə malikdir
30-03-2024, 20:00
“Türkiyə Ukraynaya silahlar verəcək”- ”Aydınlıq” nəşri
30-03-2024, 19:25
Erməni siyasətçi Tacikistan və Qırğızıstanı TƏHQİR ETDİ: “Bədbəxt ölkələrdir”- VİDEO
30-03-2024, 18:00
“Rusiya cəmiyyəti benzinsiz, dizelsiz yaşamağı öyrənməlidir - Bu, ədalətlidir”- Zelenski
30-03-2024, 17:45
“AVRO-2024”-ə DRONLARLA TERROR HÜCUMU OLA BİLƏR - “BİLD”
30-03-2024, 17:30
DİN vətəndaşlara müraciət etdi: "Saxta elektron sikkələr sataraq..."
30-03-2024, 17:25
Türkiyə ABŞ-dan F-16-ların tədarükünü azalda bilər
30-03-2024, 17:15
“ABŞ yardımının gecikməsi Ukraynaya baha başa gəlir”- Zelenski
30-03-2024, 17:00
Taciklər kütləvi şəkildə Rusiyanı tərk edir - “Vətəndaşlarımız panika, qorxu içindədir..."
30-03-2024, 16:45
“İRAN HÖKUMƏTİ ÖZ NÜVƏ POTENSİALINI ARTIRIR”- "Təftişə icazə vermirlər”- Rafael Qrossi
30-03-2024, 16:30
İrəvanın "şıltaqlığına" Kremlin səbrlə “dözməsi”nin səbəbi nədir?- Ekspert AÇIQLADI
30-03-2024, 16:15
İranda hicabı tənqid edən güneyli müəllimə həbs cəzası verildi
30-03-2024, 15:45
Əskipara kəndinə xüsusi polis qüvvələri göndərildi...- "İzah edirlər ki, bu, onlara kömək etmir, əksinə, zərər verir"
30-03-2024, 15:30
STALİNİN QIZINI SEVƏN KAPLER - Sovet lideri ona ingilis casusu damğası vurdu, amma...
30-03-2024, 15:25
İŞİD sözçüsü Rusiyadakı terrordan sonra müraciət yayıb - “Vilayəti-Xorasan”a təşəkkür
30-03-2024, 15:15
Rusiya-Gürcüstan sərhədində minlərlə maşın gözləyir
30-03-2024, 15:00
Jurnalistlər “Crocus”da terror aktının sponsorlarına məxsus kriptopulqabı tapıblar
30-03-2024, 14:45
“RUSİYA ORDUSU İRƏLİLƏYİR" - "Ukrayna müqavimət göstərə bilməyəcək”
30-03-2024, 14:15
Türkiyədə “sükut günü”dür - Xəbər, proqnoz və şərh vermək qadağandır
30-03-2024, 14:00
HƏYAT YOLDAŞI GENERALI MƏHKƏMƏYƏ VERDİ - FHN-də növbəti qalmaqal
30-03-2024, 13:55
İsrail Qəzzanı bombalayıb - Xeyli sayda insan həlak olub
30-03-2024, 13:50
Britaniya ordusunda 100 illik qadağa ləğv edildi: Saqqal saxlamaq olar
30-03-2024, 13:15
Ermənistanın Rusiyaya ixracı 3 dəfə artıb - İrəvanın Moskvaya dəstəyini Aİ də təqdir edir?
30-03-2024, 13:00
Fazil Mustafaya sui-qəsdlə bağlı növbəti məhkəmə - Şahidlər ifadə verdi
30-03-2024, 12:55
“ABŞ-ın dəstəyi olmasa, Ukrayna ordusu geri çəkiləcək”- Zelenski
30-03-2024, 12:40
DƏRMANLAR KƏSKİN BAHALAŞIB - Qiymətləri kimlər artırır? /VİDEO
29-03-2024, 23:00
Azərbaycanda narkotikə görə 7 il həbsə alınan 32 YAŞLI QADIN DANIŞDI: “Rəfiqələrimin günahıdır..."- VİDEO
29-03-2024, 22:50
“ABŞ-ın Ukraynaya ümumi yardımı 113 milyard dolları ötür”- “Fox News”
29-03-2024, 22:35
Yalnız “qadınlardan” ibarət olan “TROLL FABRİKİ”ni NAZİRLİKLƏ NƏ BAĞLAYIR?- FOTOFAKT
29-03-2024, 22:22
İran səfirinin Azərbaycanda diplomatik missiyası başa çatıb
29-03-2024, 22:00
"Rusiya Xarkova hücum edərsə, bu, onun üçün fəlakətə çevriləcək"- Sırski
29-03-2024, 21:55
"Qarabağ" sona 8 tur qalmış 11-ci çempionluğunu rəsmiləşdirib
30-03-2024
29-03-2024