AZ
RU
AZƏRBAYCANLA RUSİYA MÜTTƏFİQ OLDULARMI?- 2022-ci ildə imzalanan bəyannamə nə üçün lazım idi?..
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2022-ci ilin fevralın 22-də Moskvada Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə müttəfiqlik sazişi imzalamasının iki ili tamam oldu. Saziş 43 maddədən ibarətdir.
Bu saziş iki ölkə arasındakı münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsinə qaldırmalı idi. Sazişin imzalanmasından keçən iki ildə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsindədirmi?
Sazişin imzalandığı tarixə diqqət yetirmək lazımdır. Saziş 22 fevralda imzalanıb, iki gün sonra Rusiya Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlayıb. Böyük ehtimalla Rusiya hakimiyyəti Azərbaycanla saziş imzalamağa hazırlaşarkən, Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlayacağını planlaşdırmışdı.
Görünür, Rusiya Prezidenti Ukrayna ilə müharibəyə başlamadan əvvəl qonşu dövlətlərin biri ilə saziş imzalamaq istəyirdi. Bununla Putin göstərmək istəyirdi ki, Rusiyanın dostları da var.
Vladimir Putin imzalanmadan əvvəl İlham Əliyevlə görüşdə dedi ki, onun Rusiya imperiyasını bərpa etmək istəyi yoxdur və o bu xəbərləri təkzib edir.
Putin İlham Əliyevi Ukrayna istiqamətində baş verən hadisələrlə bağlı məlumatlandırdı: “Bilirsiniz ki, Rusiya Donbasın iki xalq respublikasının suverenliyini tanımaq barədə qərar verdi.
Demək istəyirəm ki, Rusiyanın imperiya sərhədləri çərçivəsində imperiyanı bərpa etməyə hazırlaşdığı barədə spekulyasiyalar görürük. Bu, qətiyyən həqiqətə uyğun deyil”.
Putin bu açıqlaması ilə Rusiyaya qonşu olan ölkələri sakitləşdirmək istəyirdi. Putin bildirdi ki, Rusiyanın Azərbaycanla imzaladığı “Müttəfiqlik haqqında bəyannamə” iki ölkə arasında münasibətlərdə yeni mərhələ olacaq.
Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsində qələbə qazanmış, Ermənistanın işğalına son qoymuşdu. Azərbaycan və Türkiyə 2021-ci ildə “Şuşa bəyannaməsi”ni imzalamışdılar. Bu, İlham Əliyevin də dediyi kimi, iki ölkə arasındakı strateji müttəfiqliyin rəsmiləşdirilməsi idi.
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda, o cümlədən Azərbaycanda mövcudluğunu böyük dövlətlər, o cümlədən Rusiya qəbul etmək məcburiyyətində qaldılar. Bunu Rusiya Prezidentinin müxtəlif açıqlamalarından da aydınlaşdırmaq mümkün idi.
Buna baxmayaraq, Kreml “Şuşa bəyannaməsi”ndən narahat idi və Bakının Moskva ilə oxşar bəyanat imzalamasını istəyirdi. Rəsmi Bakı Rusiya ilə münasibətlərdə problem istəmirdi.
Rəsmi Bakının Türkiyədən sonra Rusiya ilə “müttəfiqlik bəyanatını” imzalamaqda əsas məqsədi Qarabağda yerdə qalan problemlərin həllini sürətləndirmək idi.
Azərbaycan bu ərəfədə Laçın dəhlizinə alternativ yol tikməliydi ki, Laçın şəhəri və ətrafındakı kəndlər Azərbaycanın nəzarətinə keçsin.
Bundan başqa həmin ərəfədə ermənilər bir sıra yaşayış məntəqələrini boşaltmalıydılar, separatçılar tərkislah edilməli və Qarabağın tamamında Azərbaycan qanunlarının icrası təmin olunmalı idi.
Bütün bunların reallaşması üçün Rusiya Azərbaycana mane olmamalı idi. Azərbaycan üçün müttəfiqlik bəyanatının əsl mahiyyəti bundan ibarət idi.
Müttəfiqlik bəyanatı imzalansa da, Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağda separatçılarla birgə fəaliyyəti, separatçıların hərbi texnikalarını qoruması Azərbaycanda narazılıq doğururdu.
Buna baxmayaraq, 2023-cü ilin 19 sentyabrında Azərbaycan ordusunun Qarabağda reallaşdırdığı antiterror əməliyyatına Rusiya mane olmadı. Bu baxımdan Moskvada imzalanan müttəfiqlik bəyanatının Azərbaycana faydası oldu. Ancaq sazişin bütün bəndlərinin işlək olduğunu söyləmək mümkün deyil.
Misal üçün sənədin 13, 14 və 15-ci bəndlərində bunlar yazılıb: “Tərəflər Rusiya Federasiyasının və Azərbaycan Respublikasının silahlı qüvvələri arasında əməliyyat və döyüş hazırlığı üzrə birgə tədbirlərin keçirilməsi də daxil olmaqla qarşılıqlı əməkdaşlığı dərinləşdirəcək, eləcə də ikitərəfli hərbi əməkdaşlığın digər istiqamətlərini inkişaf etdirəcəklər.
Tərəflər hərbi-texniki əməkdaşlığın yüksək səviyyəsini nəzərə almaqla müasir silah və hərbi texnika ilə təchiz olunma məsələləri, eləcə də bu sahədə qarşılıqlı maraq doğuran digər istiqamətlər üzrə qarşılıqlı fəaliyyət göstərirlər.
Tərəflər silahlar və hərbi texnika üçün texniki xidmət, təmir, müasirləşdirmə üzrə xidmət mərkəzlərinin yaradılması, eləcə də hərbi təyinatlı məhsulların müxtəlif növlərinin birgə istehsalının təşkili üzrə səylərini fəallaşdırırlar”.
Bu bəndə görə Azərbaycan Rusiyadan hərbi texnika almalıdır. Ancaq Azərbaycan son illər hərbi texnikanı tərəfdaş dövlətlərdən – Türkiyədən və İsraildən alır.
Demək sazişdəki həmin bəndin yerinə yetirilməsi çətindir. Digər tərəfdən Ukraynada müharibəni davam etdirən Rusiyanın özünün hərbi texnikaya ehtiyacı var. Bu vəziyyətdə Rusiyanın başqa ölkələrə silah və hərbi texnika satması mümkün deyil.
Sənədin 32-ci bəndində yazılıb: “Tərəflər atom enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə sahəsində qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi imkanlarını nəzərdən keçirəcəklər”.
Bu bənddən belə çıxır ki, Rusiya Türkiyədə olduğu kimi Azərbaycanda da atom elektrik stansiyası tikmək istəyir. Azərbaycana atom elektrik stansiyası lazımdırmı? Azərbaycan hökuməti alternativ – külək və günəş enerjisinə üstünlük verir.
Rəsmi Bakınən Moskva ilə “müttəfiqlik bəyanatını” imzalamasında bir marağı da var idi. Azərbaycan Rusiya hərbçilərinin 1 ildən sonra Azərbaycan ərazisini tərk etməsini istəyir. İki il əvvəl imzalanan müttəfiqlik sazişinə görə, Kreml Bakının istəyini yerinə yetirməlidir.
Saziş imzalanarkən Vladimir Putin İlham Əliyevlə görüşdə bunları demişdi: “Qazaxıstan rəhbərliyinin xahişi ilə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı çərçivəsində Qazaxıstanı dəstəklədik. Bu problem aradan qalxan kimi Qazaxıstan rəhbərliyinin xahişi ilə biz bütün silahlı qüvvələrimizi oradan çıxartıq”.
Bu o deməkdir ki, Rusiya Azərbaycan rəhbərliyinin Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağı tərk etməsi istəyini yerinə yetirməlidir...
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
Digər xəbərlər
Tarix: 23-02-2024 11:45 | Bölmə: Təhlil | Baxış: 155
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2022-ci ilin fevralın 22-də Moskvada Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə müttəfiqlik sazişi imzalamasının iki ili tamam oldu. Saziş 43 maddədən ibarətdir.
Bu saziş iki ölkə arasındakı münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsinə qaldırmalı idi. Sazişin imzalanmasından keçən iki ildə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsindədirmi?
Sazişin imzalandığı tarixə diqqət yetirmək lazımdır. Saziş 22 fevralda imzalanıb, iki gün sonra Rusiya Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlayıb. Böyük ehtimalla Rusiya hakimiyyəti Azərbaycanla saziş imzalamağa hazırlaşarkən, Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlayacağını planlaşdırmışdı.
Görünür, Rusiya Prezidenti Ukrayna ilə müharibəyə başlamadan əvvəl qonşu dövlətlərin biri ilə saziş imzalamaq istəyirdi. Bununla Putin göstərmək istəyirdi ki, Rusiyanın dostları da var.
Vladimir Putin imzalanmadan əvvəl İlham Əliyevlə görüşdə dedi ki, onun Rusiya imperiyasını bərpa etmək istəyi yoxdur və o bu xəbərləri təkzib edir.
Putin İlham Əliyevi Ukrayna istiqamətində baş verən hadisələrlə bağlı məlumatlandırdı: “Bilirsiniz ki, Rusiya Donbasın iki xalq respublikasının suverenliyini tanımaq barədə qərar verdi.
Demək istəyirəm ki, Rusiyanın imperiya sərhədləri çərçivəsində imperiyanı bərpa etməyə hazırlaşdığı barədə spekulyasiyalar görürük. Bu, qətiyyən həqiqətə uyğun deyil”.
Putin bu açıqlaması ilə Rusiyaya qonşu olan ölkələri sakitləşdirmək istəyirdi. Putin bildirdi ki, Rusiyanın Azərbaycanla imzaladığı “Müttəfiqlik haqqında bəyannamə” iki ölkə arasında münasibətlərdə yeni mərhələ olacaq.
Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsində qələbə qazanmış, Ermənistanın işğalına son qoymuşdu. Azərbaycan və Türkiyə 2021-ci ildə “Şuşa bəyannaməsi”ni imzalamışdılar. Bu, İlham Əliyevin də dediyi kimi, iki ölkə arasındakı strateji müttəfiqliyin rəsmiləşdirilməsi idi.
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda, o cümlədən Azərbaycanda mövcudluğunu böyük dövlətlər, o cümlədən Rusiya qəbul etmək məcburiyyətində qaldılar. Bunu Rusiya Prezidentinin müxtəlif açıqlamalarından da aydınlaşdırmaq mümkün idi.
Buna baxmayaraq, Kreml “Şuşa bəyannaməsi”ndən narahat idi və Bakının Moskva ilə oxşar bəyanat imzalamasını istəyirdi. Rəsmi Bakı Rusiya ilə münasibətlərdə problem istəmirdi.
Rəsmi Bakının Türkiyədən sonra Rusiya ilə “müttəfiqlik bəyanatını” imzalamaqda əsas məqsədi Qarabağda yerdə qalan problemlərin həllini sürətləndirmək idi.
Azərbaycan bu ərəfədə Laçın dəhlizinə alternativ yol tikməliydi ki, Laçın şəhəri və ətrafındakı kəndlər Azərbaycanın nəzarətinə keçsin.
Bundan başqa həmin ərəfədə ermənilər bir sıra yaşayış məntəqələrini boşaltmalıydılar, separatçılar tərkislah edilməli və Qarabağın tamamında Azərbaycan qanunlarının icrası təmin olunmalı idi.
Bütün bunların reallaşması üçün Rusiya Azərbaycana mane olmamalı idi. Azərbaycan üçün müttəfiqlik bəyanatının əsl mahiyyəti bundan ibarət idi.
Müttəfiqlik bəyanatı imzalansa da, Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağda separatçılarla birgə fəaliyyəti, separatçıların hərbi texnikalarını qoruması Azərbaycanda narazılıq doğururdu.
Buna baxmayaraq, 2023-cü ilin 19 sentyabrında Azərbaycan ordusunun Qarabağda reallaşdırdığı antiterror əməliyyatına Rusiya mane olmadı. Bu baxımdan Moskvada imzalanan müttəfiqlik bəyanatının Azərbaycana faydası oldu. Ancaq sazişin bütün bəndlərinin işlək olduğunu söyləmək mümkün deyil.
Misal üçün sənədin 13, 14 və 15-ci bəndlərində bunlar yazılıb: “Tərəflər Rusiya Federasiyasının və Azərbaycan Respublikasının silahlı qüvvələri arasında əməliyyat və döyüş hazırlığı üzrə birgə tədbirlərin keçirilməsi də daxil olmaqla qarşılıqlı əməkdaşlığı dərinləşdirəcək, eləcə də ikitərəfli hərbi əməkdaşlığın digər istiqamətlərini inkişaf etdirəcəklər.
Tərəflər hərbi-texniki əməkdaşlığın yüksək səviyyəsini nəzərə almaqla müasir silah və hərbi texnika ilə təchiz olunma məsələləri, eləcə də bu sahədə qarşılıqlı maraq doğuran digər istiqamətlər üzrə qarşılıqlı fəaliyyət göstərirlər.
Tərəflər silahlar və hərbi texnika üçün texniki xidmət, təmir, müasirləşdirmə üzrə xidmət mərkəzlərinin yaradılması, eləcə də hərbi təyinatlı məhsulların müxtəlif növlərinin birgə istehsalının təşkili üzrə səylərini fəallaşdırırlar”.
Bu bəndə görə Azərbaycan Rusiyadan hərbi texnika almalıdır. Ancaq Azərbaycan son illər hərbi texnikanı tərəfdaş dövlətlərdən – Türkiyədən və İsraildən alır.
Demək sazişdəki həmin bəndin yerinə yetirilməsi çətindir. Digər tərəfdən Ukraynada müharibəni davam etdirən Rusiyanın özünün hərbi texnikaya ehtiyacı var. Bu vəziyyətdə Rusiyanın başqa ölkələrə silah və hərbi texnika satması mümkün deyil.
Sənədin 32-ci bəndində yazılıb: “Tərəflər atom enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə sahəsində qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi imkanlarını nəzərdən keçirəcəklər”.
Bu bənddən belə çıxır ki, Rusiya Türkiyədə olduğu kimi Azərbaycanda da atom elektrik stansiyası tikmək istəyir. Azərbaycana atom elektrik stansiyası lazımdırmı? Azərbaycan hökuməti alternativ – külək və günəş enerjisinə üstünlük verir.
Rəsmi Bakınən Moskva ilə “müttəfiqlik bəyanatını” imzalamasında bir marağı da var idi. Azərbaycan Rusiya hərbçilərinin 1 ildən sonra Azərbaycan ərazisini tərk etməsini istəyir. İki il əvvəl imzalanan müttəfiqlik sazişinə görə, Kreml Bakının istəyini yerinə yetirməlidir.
Saziş imzalanarkən Vladimir Putin İlham Əliyevlə görüşdə bunları demişdi: “Qazaxıstan rəhbərliyinin xahişi ilə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı çərçivəsində Qazaxıstanı dəstəklədik. Bu problem aradan qalxan kimi Qazaxıstan rəhbərliyinin xahişi ilə biz bütün silahlı qüvvələrimizi oradan çıxartıq”.
Bu o deməkdir ki, Rusiya Azərbaycan rəhbərliyinin Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağı tərk etməsi istəyini yerinə yetirməlidir...
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
Xəbəri paylaş
Digər xəbərlər
30-03-2024, 23:55
XİN 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə bağlı bəyanat yayıb
30-03-2024, 23:50
Ermənistanın “dost”ları kimlərdir? - VİDEO
30-03-2024, 23:45
“RUSİYADA VƏZİYYƏT DRAMATİK DƏRƏCƏDƏ AĞIRDIR...”- “Ölkəni Avropadan ayırmaq böyük fəlakətdir”/Müsahibə
30-03-2024, 21:10
Aİ Türkiyənin aviaşirkətinə onun ərazisi üzərindən uçmağı qadağan etdi
30-03-2024, 21:05
"Crocus City Hall"dakı terror aktında yaralı sayı 695-ə çatıb
30-03-2024, 20:30
Səlcuq sultanlarının DNT analizi üzrə heykəlləri hazırlandı - FOTO
30-03-2024, 20:07
Rusiya ilk dəfə bu bombadan istifadə edib - Böyük dağıdıcı gücə malikdir
30-03-2024, 20:00
“Türkiyə Ukraynaya silahlar verəcək”- ”Aydınlıq” nəşri
30-03-2024, 19:25
Erməni siyasətçi Tacikistan və Qırğızıstanı TƏHQİR ETDİ: “Bədbəxt ölkələrdir”- VİDEO
30-03-2024, 18:00
“Rusiya cəmiyyəti benzinsiz, dizelsiz yaşamağı öyrənməlidir - Bu, ədalətlidir”- Zelenski
30-03-2024, 17:45
“AVRO-2024”-ə DRONLARLA TERROR HÜCUMU OLA BİLƏR - “BİLD”
30-03-2024, 17:30
DİN vətəndaşlara müraciət etdi: "Saxta elektron sikkələr sataraq..."
30-03-2024, 17:25
Türkiyə ABŞ-dan F-16-ların tədarükünü azalda bilər
30-03-2024, 17:15
“ABŞ yardımının gecikməsi Ukraynaya baha başa gəlir”- Zelenski
30-03-2024, 17:00
Taciklər kütləvi şəkildə Rusiyanı tərk edir - “Vətəndaşlarımız panika, qorxu içindədir..."
30-03-2024, 16:45
“İRAN HÖKUMƏTİ ÖZ NÜVƏ POTENSİALINI ARTIRIR”- "Təftişə icazə vermirlər”- Rafael Qrossi
30-03-2024, 16:30
İrəvanın "şıltaqlığına" Kremlin səbrlə “dözməsi”nin səbəbi nədir?- Ekspert AÇIQLADI
30-03-2024, 16:15
İranda hicabı tənqid edən güneyli müəllimə həbs cəzası verildi
30-03-2024, 15:45
Əskipara kəndinə xüsusi polis qüvvələri göndərildi...- "İzah edirlər ki, bu, onlara kömək etmir, əksinə, zərər verir"
30-03-2024, 15:30
STALİNİN QIZINI SEVƏN KAPLER - Sovet lideri ona ingilis casusu damğası vurdu, amma...
30-03-2024, 15:25
İŞİD sözçüsü Rusiyadakı terrordan sonra müraciət yayıb - “Vilayəti-Xorasan”a təşəkkür
30-03-2024, 15:15
Rusiya-Gürcüstan sərhədində minlərlə maşın gözləyir
30-03-2024, 15:00
Jurnalistlər “Crocus”da terror aktının sponsorlarına məxsus kriptopulqabı tapıblar
30-03-2024, 14:45
“RUSİYA ORDUSU İRƏLİLƏYİR" - "Ukrayna müqavimət göstərə bilməyəcək”
30-03-2024, 14:15
Türkiyədə “sükut günü”dür - Xəbər, proqnoz və şərh vermək qadağandır
30-03-2024, 14:00
HƏYAT YOLDAŞI GENERALI MƏHKƏMƏYƏ VERDİ - FHN-də növbəti qalmaqal
30-03-2024, 13:55
İsrail Qəzzanı bombalayıb - Xeyli sayda insan həlak olub
30-03-2024, 13:50
Britaniya ordusunda 100 illik qadağa ləğv edildi: Saqqal saxlamaq olar
30-03-2024, 13:15
Ermənistanın Rusiyaya ixracı 3 dəfə artıb - İrəvanın Moskvaya dəstəyini Aİ də təqdir edir?
30-03-2024, 13:00
Fazil Mustafaya sui-qəsdlə bağlı növbəti məhkəmə - Şahidlər ifadə verdi
30-03-2024, 12:55
“ABŞ-ın dəstəyi olmasa, Ukrayna ordusu geri çəkiləcək”- Zelenski
30-03-2024, 12:40
DƏRMANLAR KƏSKİN BAHALAŞIB - Qiymətləri kimlər artırır? /VİDEO
29-03-2024, 23:00
Azərbaycanda narkotikə görə 7 il həbsə alınan 32 YAŞLI QADIN DANIŞDI: “Rəfiqələrimin günahıdır..."- VİDEO
29-03-2024, 22:50
“ABŞ-ın Ukraynaya ümumi yardımı 113 milyard dolları ötür”- “Fox News”
29-03-2024, 22:35
Yalnız “qadınlardan” ibarət olan “TROLL FABRİKİ”ni NAZİRLİKLƏ NƏ BAĞLAYIR?- FOTOFAKT
29-03-2024, 22:22
İran səfirinin Azərbaycanda diplomatik missiyası başa çatıb
29-03-2024, 22:00
"Rusiya Xarkova hücum edərsə, bu, onun üçün fəlakətə çevriləcək"- Sırski
29-03-2024, 21:55
"Qarabağ" sona 8 tur qalmış 11-ci çempionluğunu rəsmiləşdirib
30-03-2024
29-03-2024